مفردات قرآن، علمی است که دربارۀ تک‌واژه‌های قرآنی از نظر ریشه و اشتقاق لغوی، دلالت بر معنای مطلوب، شیوۀ نگارش، نحوۀ تلفظ و نوع کاربرد آن در قرآن، بحث می‌کند و یکی از مهم‌ترین شاخه‌های آن غریب قرآن است.
قاموس به طور عام به معناشناسی قرآن می‌پردازد و این‌گونه معناشناسی در علم تفسیر حائز اهمیت است. به تعبیر دیگر فرهنگ‌نامۀ لغات قرآن به شمار می‌رود.
قاموس، راهنمای کلمات قرآنی است که بر اساس حروف الفبایی تنظیم شده، در آن رجوع به اصل و ریشه لغوی کلمات قرآنی، لازم است، در این معجم علاوه بر شمارۀ سوره و آیه، حروف مکمّل هر کلمه و دفعات تکرار آن نیز ذکر شده است.
مؤلف در مقدمۀ مختصر خود بر کتاب مینویسد:” این کتاب تنها درباره لغات قرآن نیست بلکه گذشته از آن در نوبت خود یک کتاب تفسیر و اگر اغراق نباشد یک دایره المعارف قرآن است.”
۱٫۷٫۵٫ برخی از کتب روایی
دربخش‌هایی از تحقیق، جهت دستیابی به روایات معصومین(علیهم‌السلام)، علاوه بر عبارات نهج‌البلاغه، به کتب روایی دیگری نیز مراجعه شده است که برخی ازآن‌ها به شرح زیر مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
۱٫۷٫۵٫۲٫ الکافی (ثقه‌الإسلام کلینی م. ۳۲۹ق)
اصول کافی یکی از مهم‌ترین و معتبرترین کتب حدیثی شیعه اثر ثقهالاسلام کلینی (م ۳۲۹) است. وی در مدت ۲۰ سال این کتاب را گردآوری کرده‌است. موضوع این کتاب حدیث است که در سه بخش می‌باشد:
ـ اصول، شامل روایات اعتقادی
ـ فروع، حاوی روایات فقهی
ـ روضه، شامل احادیث متفرقه
۱٫۷٫۵٫۱٫ من لا یحضره الفقیه (شیخ صدوق م. ۳۸۱ ق)
کتاب مَن لایَحضُرُه الفَقیه تألیف ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه قمی ملقّب به شیخ صدوق کتابی است به عربی شامل ۵۹۶۳ حدیث. این کتاب یکی از کتب اربعه و از معتبرترین کتب شیعه بوده و در شش جلد تألیف شده‌است. این اثر از زمان نگارش مورد توجه و استقبال علمای شیعه قرار گرفته‌است و پیوسته در مجموعه‌های روایی به آن استناد نموده و از آن روایت نقل کرده‌اند.
به بیان مؤلّف ، این کتاب کتابی است که در فقه و حلال و حرام و قوانین و مقررات شرع نوشته شده، به قسمی که همۀ آنچه را که در موضوعات مختلف فقه (از طهارت تا دیات) نوشته‌است در برداشته باشد و آن را کتاب من لایحضره الفقیه نام نهاد، تا به وقت نیاز به‌آن مراجعه کرده و مورد اعتماد و اطمینان باشد. و این کتاب را با حذف اسانید تألیف کرد که مبادا به سبب نقل آن حجم کتاب زیاد شود. در این کتاب منظور این بوده که آن دسته از روایاتی را که به‌آن فتوا می‌دهد و به صحت و صدورش از معصومین وثوق دارد و به آن حکم می‌کند بیاورد.
۱٫۷٫۵٫۳٫ بحار الانوار (علّامه مجلسی م. ۱۱۱۰ ق)
محمدباقر مجلسی معروف به علامه مجلسی و مجلسی ثانی فقیه شیعه و ملاباشی ایران در دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفویه بود. معروفترین اثر او بحارالانوار است که مجموعۀ بزرگی از احادیث را گردآورده‌است.
بحار الأنوار الجامعه لدُرر اخبار الائمه الاطهار یا به‌اختصار بِحارُالأنوار از بزرگترین منابع حدیث در تشیع به زبان عربی به تألیف علامه مجلسی است. این کتاب به موضوعات غیرفقهی بیش از موضوعات فقهی پرداخته‌است.
اما آنچه مجلسی به عنوان انگیزۀ شخصی بیان می‌کند، حفظ آثار گذشتگان و جلوگیری از نابودی آنهاست، متونی که به واسطه‌ی غرض ورزی فاسدان، بی‌توجهی جاهلان، استیلای سلاطین گمراه و مخالف با اهل بیت (علیهم‌السلام )، رواج علوم باطل و نیز کم‌اعتنایی به احادیث، در حال از بین رفتن بوده، و جامعه‌ی آن روز برای هدایت و استفاده به آنها نیازی مبرم داشته است.
۱٫۷٫۵٫۴٫ الغدیر (علّامه امینی م. ۱۳۹۰ق)
عبدالحسین امینی نجفی مشهور به علامه امینی ،در ۱۳۲۰ هجری قمری در تبریز واقع در آذربایجان،دیده به‌جهان گشود ودر ۲۸ ربیع الثانی ۱۳۹۰ هجری قمری در تهران ازدنیا رفت که در نجف اشرف مدفون شد. ایشان از مراجع شیعه و نویسندۀ کتاب دایره‌المعارفی الغدیر است.
الغدیر نام کتابی‌است به قلم علامه امینی در ۱۱ جلد به زبان عربی نوشته شده که در ۲۲ جلد به زبان فارسی ترجمه شده‌است. موضوع عمدۀ کتاب، واقعه غدیر خم به روایت اهل تسنن است.
نویسنده، در این کتاب به ۱۱۰ تن از صحابه و ۸۴ نفر از تابعین پیامبر(ص) که حدیث غدیر را روایت کرده‌اند اشاره می‌کند. آنگاه ۳۶۰ تن از راویان حدیث غدیر از قرن دوم تا چهاردهم را بر می‌شمارد. در پایان هم اشعار شاعران مختلف را درباره این موضوع ذکر می‌کند.
به بیان علّامه امینی، برای نوشتن الغدیر، ۱۰٬۰۰۰ کتاب از بای بسم الله تا تای تمت خوانده و به ۱۰۰٬۰۰۰ کتاب مراجعه شده است. الغدیر به بررسی تفصیلی مسئله ولایت تشیع از جنبه‌های گوناگون تاریخی، تفسیری، روایی و حدیثی، فقهی، ادبی، کلامی و اصولی پرداخته است.
فصل دوم: شاخصه‌های مبنایی
۲٫ فصل دوّم: شاخصه‌های مبنایی
همان‌گونه‌که در مقدمه بیان‌گردید، درنظام‌کلّی پایان‌نامه،شاخصه‌های یاران مطلوب امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)، به دو بخش مبنایی ورفتاری، به شرح زیر تقسیم شده‌است. برای رعایت میزان حجم پایان‌نامه وایجادعمق در مجموعۀ کار، تنها به تحلیل شاخصه‌های رفتاری، پرداخته می‌شود و با نام بردن ازشاخصه‌های مبنایی وذکر یک نمونه از کلام حضرت دربارۀ آن عنوان، این دسته از شاخصه‌ها، به عنوان پیش‌فرض برای یاران مطلوب حضرت امیر(علیه‌السلام) درنظر گرفته می‌شود.
۲٫۱٫ معرفت‌شناسی
برخی از شاخصه‌های مبنایی یاران مطلوب امیرمؤمنان علی(علیه‌السلام) که وجودشان، لازمۀ دریافت مدال مطلوبیت از دیدگاه حضرت می‌باشد، زیرمجموعۀ مباحث معرفت‌شناسی قرار می‌گیرد که عبارتنداز:
ایمان [۱۹]
«همانا بهترین چیز که نزدیکی خواهان به خدای سبحان بدان توّسلمیجویند، ایمان به خدا و پیامبرخداست.»[۲۰]
اطاعت فرمان الهی[۲۱]
«و هیچ عبادت چون واجبها را ادا ساختن نیست.»[۲۲]
تفکر[۲۳]
«خدا بیامرزد مردی را که بیندیشد و پند گیرد ، و پند گیرد و پذیرد ، که گویی باندک زمان آنچه از دنیا بود نمانده است ، و آنچه از آخرت است پاینده است ، و هر عمر شمرده به سرآید ، و هر چه چشمداشتنی است، درآید، و هر چه درآمدنی است نزدیک است و به زودی رخت گشاید.»[۲۴]
تمسّک به قرآن[۲۵]
« (محبوبترین بنده نزد خدا، بندهای است که) خود را در اختیار کتاب خدا نهاده، و آن را راهبر و پیشوای خود قرار داده. هرجا که گوید بار گشاید و هر جا که فرمان دهد فرود آید.»[۲۶]
تأسّی به پیامبر[۲۷]
«و به سیرت پیامبرتان اقتدا کنید که برترین سیرت است، و به سنّت او بگروید که راهنماترین سنت است.»[۲۸]
تعقّل[۲۹]
«از خرد تو را این باید که راه گمراهیات را از راه رستگاریت، نماید.»[۳۰]
حکمت[۳۱]
| دانلود متن کامل پایان نامه در سایت jemo.ir موجود است |