«هنر امریکاییان افریقایی تبار»، لفظی کلی است که به فعالیت‌های مختلف هنری در جوامع سیاهپوستان امریکا (امریکاییان افریقایی تبار) اطلاق می‌شود. هنرِ سنتی امریکاییان افریقایی‌تبار متاثر از پیش‌زمینه‌های فرهنگی گوناگون در افریقا و امریکا و اروپا بوده و شامل فعالیت‌های مختلفی از جمله نقاشی، چوب‌تراشی، پارچه‌بافی، آجیده‌دوزی، سفال‌گری، سبدبافی و… می‌شده.
در این نوشته‌ی چند قسمتی، به تاریخچه‌ای کوتاه از هنر سیاهپوستان امریکا و معرفی دقیق‌تر برخی از برجسته‌ترین هنرمندان افریقایی‌تبار امریکا خواهیم پرداخت.
دوران پیش از مستعمره‌نشینی و دوران جنگ داخلی
قدیمی‌ترین آثار هنری سیاهپوستان در ایالات متحده، آثار برده‌های ماهر و پیشه‌ور در نیوانگلند بوده. از دوران مستعمره‌نشینی امریکا، دو دسته آثار تولید شده توسط بردگان به جای مانده: آثاری که بردگان برای استفاده‌ی شخصی افراد خلق می‌کردند و آثاری که برای استفاده‌ی عمومی خلق میشد. از نمونه‌های به جای مانده در فاصله‌ی قرن هفدهم تا اوایل قرن نوزدهم، می‌توان به طبل‌های کوچک، پارچه و لحاف، سبد، مجسمه‌های فلزی، ظروف سرامیکی و سنگ قبر اشاره کرد.
آن دسته از بردگان سیاهپوست که صنعتگران زبردستی بودند توسط اربابان سفیدپوست خریداری می‌شدند و آثارشان توسط اربابان و برای منفعت مالی آنها به فروش می‌رفت.
آثار هنری عمومی که توسط بردگان ماهر خلق می‌شدند هم نقش مهمی در اقتصاد مستعمره‌نشین‌ها داشتند. در نیوانگلند و برخی دیگر از مستعمره‌نشین‌ها، بردگان به عنوان شاگرد نزد پیشه‌وران مختلف به کار گرفته می‌شدند، از جمله در طلاکاری، کابینت‌سازی، حکاکی، نقاشی پرتره، نجاری، بنایی و آهنگری. ساخت و تزئین عمارت معروف «جیسون هاوس» که در سال 1712 بر روی رود هادسون بنا شد توسط بردگان سیاه به انجام رسیده بود. بسیاری از قدیمی‌ترین ساختمان‌های لوییزیانا، کارولینای جنوبی و جورجیا توسط بردگان صنعتگر ساخته شده‌اند.
در اواسط قرن هجدهم، «جان بوش» برده‌ی سیاهپوستی بود که در گروه شبه‌نظامیان ماساچوست در کنار سربازان بریتانیایی در جنگ فرانسویان و سرخپوستان مبارزه می‌کرد. در آن زمان سربازان محفظه‌ای از شاخ بز و دیگر حیوانات به همراه داشتند که درون آن باروت حمل می‌کردند. جان بوش در تراشکاری تزئینی این محفظه‌ها مهارت خاصی داشت و برخی از آثارش هنوز در موزه‌ها و مجموعه‌ها باقی مانده. پاتریک اچ ریزن، جاشوا جانسون و اسکیپیو مورهد از قدیمی‌ترین نقاشان پرتره در میان سیاهپوستان هستند که در سال‌های 1773 تا 1887 فعالیت می‌کردند.
هریت پاورز (تولد 1837 – درگذشت 1910) یک هنرمند فولک سیاهپوست بود که در ایالت جورجیا در بردگی متولد شد. پارچه‌ها و لحاف‌هایی که او در طول حیاتش خلق کرد امروز شهرتی جهانی دارند. او از تکنیک‌های سنتی تکه‌دوزی استفاده می‌کرد تا افسانه‌های محلی، داستان‌های انجیل و رویدادهای نجومی را بر روی لحاف‌هایش ثبت کند. امروز تنها دو عدد از آثار متاخر او باقی مانده، لحاف انجیل ساخت 1886، و لحاف انجیل ساخت 1898. لحاف‌های او جزو بهترین نمونه‌های آجیده‌دوزی قرن نوزدهمی جنوب امریکا محسوب می‌شود.
زنان منطقه بویکین در آلاباما (که آن روزها به نام جیزبند شناخته میشد) هم مانند هریت پاورز، سبکی متمایز، پیچیده و جسورانه در آجیده‌دوزی بنا نهادند که از پارچه‌های سنتی افریقاییان و بومیان امریکا الهام می‌گرفت اما برخلاف آنها نوعی از سادگی هندسی را به همراه داشت. با وجود فاصله‌ی جغرافیایی زیاد، آجیده‌دوزی‌های آنها شباهت‌هایی با پارچه‌های آمیش و حتی هنر مدرن دارد. زنان جیزبند، مهارت و زیبایی‌شناسی خاص خودشان را طی حداقل شش نسل، سینه به سینه به نوادگان‌شان در دنیای امروز منتقل کرده‌اند. آجیده‌دوزی امروز هم به عنوان یک بیان هنری در بسیاری از جوامع امریکاییان افریقایی تبار باقی مانده.
دوران پس از جنگ داخلی
پس از جنگ داخلی، نمایش آثار هنرمندان سیاهپوست در موزه‌ها مقبولیت فزاینده‌ای پیدا کرد و هنرمندان افریقایی‌تبار شروع به خلق آثاری مشخصا به این هدف نمودند. بیشتر آثار این دوره، به سبک سیاق رومانتیسم اروپایی و سنت‌های کلاسیک نقاشی پرتره و منظره بود. ادوارد میچل بنیستر، هنری اوساوا تنر و ادمونیا لوییس از شناخته‌شده‌ترین هنرمندان سیاهپوست این دوره هستند. از دیگران هنرمندان این دوره می‌توان به گرافتون تایلر براون، نلسون ای پریموس و متا واریک فولر اشاره کرد.
ابتدا در شهرهای بزرگ‌تر امریکا از جمله فیلادلفیا، بوستون، شیکاگو، نیویورک و نیواورلئان بود که شهرت گسترده؛ و فراتر از مرزهای نژادی؛ برای جامعه‌ی هنری سیاهپوستان ممکن شد. البته حتی در این مکان‌ها نیز محدودیت‌های تبعیض‌آمیزی وجود داشت. اما در خارج از امریکا، از آثار امریکاییان افریقایی‌تبار استقبال بیشتری میشد. در اروپا، مخصوصا در پاریس، هنرمندان امریکای افریقایی‌تبار در بیان هنری‌شان و کسب تجربیات هنری مختلف، آزادی بیشتری داشتند. به طور کلی در پاریس (و تا حد کمتری در مونیخ و رم) آزادی بیان بیشتری برای آنها وجود داشت.
از رنسانس هارلم تا هنر مدرن
رنسانس هارلم یکی از مهمترین جنبش‌های هنری در هنر امریکاییان افریقایی‌تبار بود. برخی آزادی‌ها و ایده‌های مترقی که در آن زمان در سایر نقاط جهان گسترش یافته بود، کم‌کم در دهه‌ی 1920 به جوامع هنری امریکا راه یافت. از مشهورترین هنرمندان این دوره می‌توان به سارجنت کلاود جانسون، پالمر هایدن، ریچموند بارته، آرون داگلاس، جان تی بیگرز، آگوستا سوج، و جیمز وندر زی اشاره کرد.
تاسیس بنیاد هارمون در سال 1922 نیز جزو عواملی بود که تاثیر مثبتی بر هنر امریکاییان افریقایی‌تبار گذاشت. این بنیاد توسط ویلیام هارمون تاسیس شد و با ارائه‌ی سالانه‌ی «جایزه‌ی هارمون» و برگزاری نمایشگاه‌های سالانه، به حمایت مالی از هنرمندان سیاهپوست امریکا پرداخت. در سال 1929، «رکود بزرگ» تا حد زیادی باعث توقف سرمایه‌گذاری روی هنر شد. هرچند بنیاد هارمون در آن زمان هنوز برپا بود، اما حمایت مالی‌اش از هنرمندان به شدت کاهش یافت.
در سال 1933، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده با راه‌اندازی «پروژه‌ی آثار هنری عمومی» تلاشی برای حمایت از هنرمندان کرد که چندان نتیجه‌بخش نبود. در سال 1935، رئیس‌جمهور فرانکلین روزولت «سازمان گسترش اشتغال» را تاسیس کرد. این سازمان توانست حمایت بهتری از هنرمندان ایالات متحده، از جمله هنرمندان افریقایی‌تبار کند. بسیاری از هنرمندان و نویسندگان توانستند مشاغلی پیدا کنند و دوران رکورد را پشت سر بگذارند. در همین دوره بود که موضوعاتی مانند سیاست، و مسائل انسانی و اجتماعی به عنوان موضوع آثار هنری پذیرفته شدند.
«سازمان گسترش اشتغال» باعث پدید آمدن موجی از اساتید سیاهپوست در دانشگاه‌های هنر شد. در این دوره، هنر انتزاعی، کوبیسم، و رئالیسم اجتماعی نه تنها پذیرفته شدند، بلکه محبوبیت هم یافتند. در سال 1935، هنرمندان «سازمان گشترش اشتغال» متحد شدند و انجمن صنفی هنرمندان هارلم را تاسیس کردند. این نهاد به توسعه‌ی امکانات و مراکز هنری در شهرهای بزرگ می‌پرداخت. مهمترین اشکال هنری این دوره شامل طراحی، مجسمه‌سازی، چاپ دستی، نقاشی، سفال‌گری، آجیده‌دوزی، پارچه‌بافی و عکاسی بود. در سال 1939، برنامه‌ی پرهزینه‌ی «سازمان گسترش اشتغال» تعطیل و تمام پروژه‌هایش متوقف شدند.
در سال 1943، یکی از اساتید دانشکده‌ی هنر دانشگاه هووارد، کتاب «هنر نوین سیاهان» را نوشت. این کتاب اولین متن تخصصی فراگیر در مورد هنر و هنرمندان امریکایی افریقایی‌تبار محسوب می‌شود.
تصویری از آگوستا سَوج در حال کار بر روی یک مجسمه
در بخش دوم این نوشته، به هنر امریکاییان افریقایی تبار در میانه‌ی قرن بیستم و معرفی برخی از هنرمندانِ یاد شده به صورت جزئی‌تر خواهیم پرداخت.
