آنفلوانزای اسپانیایی و کروناویروس جدید

همه‌گیری آنفلوانزای اسپانیایی در سال 1918، در مورد همه‌گیری کووید-19 به ما چه می‌گوید؟

آنفلوانزای اسپانیایی، مرگبارترین همه‌گیری ثبت شده در تاریخ است، و همین باعث شده تا افراد سرشناسی مثل بیل گیتس آن را با همه‌گیری کنونی بیماری کووید-19 مقایسه کنند. اما همه‌گیری آنفلوانزای اسپانیایی در سال 1918 چطور چنین نرخ مرگ‌ومیر بالایی داشت؟ آگاهی از همه‌گیری آنفلوانزای اسپانیایی چطوری می‌تواند ما را برای مقابله با همه‌گیری کروناویروس جدید آماده کند؟

ماجرا با یک آنفلوانزای فصلی ساده شروع شد که تفاوتی با سایر آنفلوانزاهای فصلی نداشت. وقتی در بهار سال 1918، اولین موجِ آنفلوانزای اسپانیایی آغاز شد، به نظر یک آنفلوانزای کاملا معمولی می‌آمد. اما کمی بعد، در پایان تابستان، موج دوم آغاز شد.

در نوامبر همان سال، یک روستای کوچک در آلاسکا که بیشتر ساکنانش بومیان اینوئیت بودند، جزو اولین مکان‌هایی بود که این ویروس چهره‌ی مرگبارش را در آن به نمایش گذاشت. طی پنج روز، در روستایی که تنها حدود 80 ساکن بزرگسال داشت، 72 بزرگسال جانشان را از دست دادند.

آنفلوانزای اسپانیایی در سرتاسر جهان جان پنجاه تا صد میلیون نفر را گرفت و به کشنده‌ترین همه‌گیری ثبت شده در تاریخ تبدیل شد. 675 هزار نفر از قربانیان در ایالات متحده بودند. اما این همه‌گیری مرگبار، در رابطه با همه‌گیری کروناویروس جدید که بیماری کووید-19 را ایجاد می‌کند به ما چه می‌گوید؟

شباهت‌های بین آنفلوانزای اسپانیایی و کروناویروس جدید

اولین شباهت این است که هر دو بیماری ابتدا از حیوان به انسان منتقل شدند. تحقیقات ژنتیکی که روی نوع H1N1 ویروس آنفلوانزای اسپانیایی انجام شده نشان می‌دهد که مرگبارترین موج همه‌گیری از یک پرنده به انسان منتقل شد. اما هیچکس نمی‌داند دقیقا چه پرنده‌ای و در کجا.

اکنون هم متخصصین باور دارند که کروناویروس جدید پیش از انتقال به انسان‌ها در یک گونه‌ی حیوانی حضور داشته. البته این حیوان هنوز به صورت قطعی شناسایی نشده.

مقایسه‌ی دیگری هم صورت گرفته: ویروس آنفلوانزای اسپانیایی پس از یک جهش ژنتیکی بسیار مرگبارتر شد. می‌دانیم که کروناویروس‌ها هم به راحتی جهش ژنتیکی پیدا می‌کنند.

در واقع، بر اساس مقاله‌ای که دکتر پاتریک دیویس برای مدیسن‌نت نوشته، این اتفاق پیش از این دو بار رخ داده.

در این مقاله آمده: «مسبب همه‌گیری سارس در سال 2003 هم یک جهش ژنتیکی بود. ویروسی که مختص به یک پستاندار گوشت‌خوار به نام زباد بود دچار جهش ژنتیکی شد و بیماری را به انسان‌ها منقل کرد. در سال 2012 نیز در عربستان سعودی، یک کروناویروس که شترها را مبتلا می‌کرد دچار جهش ژنتیکی شد و به انسان‌ها انتقال پیدا کرد و بیماری مِرس را پدید آورد».

نرخ بیماری‌زایی

شباهت دیگر بین این دو ویروس، سرعت منتشر شدنشان است. آنفلوانزای اسپانیایی تقریبا یک سوم از جمعیت جهان را مبتلا کرد. هر چند هنوز خیلی چیزها را در مورد بیماری کووید-19 نمی‌دانیم، اما می‌بینیم که این ویروس به سرعت از منشاء اولیه‌اش در ماه دسامبر در چین گسترش پیدا کرد و اکنون به غیر از جنوبگان، در تمام قاره‌های جهان یافت می‌شود.

نرخ مرگ‌ومیر کووید-19 احتمالا مشابه آنفلوانزای اسپانیایی خواهد بود

نرخ مرگ‌ومیر آنفلوانزای اسپانیایی بیش از 2.5 درصد تخمین زده می‌شود. عددی به شدت بزرگتر از نرخ مرگ‌ومیر آنفلوانزای فصلی. یعنی از هر یکصد مورد تایید شده، به طور میانگین بیش از دو و نیم نفر جانشان را از دست دادند. برای مقایسه، نرخ مرگ‌ومیر آنفلوانزای فصلی کمتر از یک دهم درصد است.

البته انجام چنین مقایسه‌هایی اصلا ساده نیست. از آنجایی که آمار و ارقام در مورد کووید-19 توسط نهادها و سازمان‌های مختلف و به روش‌های متفاوت محاسبه می‌شود، هنوز تا مشخص شدن نرخ واقعی مرگ‌ومیر برای این بیماری جدید فاصله‌ی زیادی داریم. اما یک تحقیق که در ماه فوریه در مجله انجمن پزشکی آمریکا منتشر شد، نرخ مرگ‌ومیر این بیماری را حدود 2.3 درصد تخمین زد؛ یعنی حدودا برابر با آنفلوانزای اسپانیایی.

تفاوت کروناویروس جدید با آنفلوانزای اسپانیایی چیست؟

اما آنفلوانزای اسپانیایی با کروناویروس جدید که بیماری کووید-19 را ایجاد می‌کند تفاوت‌های مهمی هم دارد. آنفلوانزای اسپانیایی با سرعت سرسام‌آوری منجر به مرگ میشد. گزارش‌های فراوانی از افرادی وجود دارد که صبح با حال بیماری از خواب بیدار شدند و کمی بعد در مسیر رفتن به سر کار، جانشان را از دست دادند.

ولی شاید مهمترین تفاوت بین این دو بیماری ویروسی، به زمان‌بندی تاریخی‌شان بازگردد. آنفلوانزای اسپانیایی با جنگ جهانی اول همزمان شد. همین موضوع به ویروس کمک کرد که همراه با تحرکات نیروهای نظامی، از مکانی به مکان دیگر منتقل شود. اما از ابتدای انتشار کروناویروس جدید، بسیاری از کشورها محدودیت‌های شدیدی برای سفر شهروندانشان مخصوصا به نقاطی که بیشتر درگیر کووید-19 بودند اعمال کردند تا از انتشار سریع ویروس جلوگیری کنند.

چه نکاتی را هنوز در مورد کروناویروس جدید نمی‌دانیم؟

کروناویروسی که بیماری کووید-19 را ایجاد می‌کند پیش از همه‌گیریِ کنونی هرگز دیده نشده بود. به همین دلیل جزئیات مختلفی در مورد این بیماری هست که هنوز نمی‌دانیم.

یکی از مهم‌ترین سوالات این است که آیا این همه‌گیری به این زودی‌ها پایان می‌یابد یا نه. تاثیرات آنفلوانزای اسپانیایی بسیار گسترده بود و تا امروز هم ادامه دارد. نوادگان آن ویروس هنوز در خوک‌ها یافت می‌شوند، و تقریبا تمام موارد ابتلا به آنفلوانزای نوع آ در انسان‌ها، به وسیله‌ی نوادگان ویروس آنفلوانزای اسپانیایی ایجاد می‌شود.

سوالات مهم دیگری هم وجود دارند. هرچند همه‌گیری کووید-19، خیلی‌ها را در قرنطینه قرار داده و بسیاری از مشاغل در تعطیلی موقت به سر می‌برند، اما متخصصین همه‌گیرشناسی و رشته‌های مرتبط با آن در سراسر جهان سخت مشغول کارند تا هر چه سریع‌تر پاسخ این پرسش‌های حیاتی را پیدا کنند.

نوشته‌ی پیتر شلدن – ترجمه از سرآستین