هفته‌ مد میلان

اگر یک شهر باشد که بتوان آن را پایتخت مد لقب داد، آن شهر میلان است. میلان بدون تردید پایتخت مد ایتالیا و حتی جهان است. این شهرِ هزار و یک ملت، گهواره‌ی هنر، آشپزی، فرهنگ و تجملات است. مکانی ایده‌آل برای علاقه‌مندان به مد و فعالانِ این صنعت. در متن زیر، سرآستین تاریخچه‌ی مختصری از مد ایتالیا را بازگو می‌کند تا ببینیم میلان چطور به پایتخت مد جهان تبدیل شد.

تاریخچه مد ایتالیا

برای قرن های متمادی، صنعت مد ایتالیا تنها در سطح داخلی مطرح بود؛ با میراثی طولانی که دنباله‌ی آن به قرون وسطی می رسید. هر شهر کالاهای تجملاتی خود را داشت، با پیشه‌ورانی که هر کدام در خیاطی سبک و سیاق خود را داشتند و متخصص نوع خاصی از پارچه بودند.

پژواک این سیستم تا پس از جنگ جهانی دوم ادامه داشت؛ زمانی که ایتالیا برای اولین بار به طور جدی وارد صحنه‌ی جهانی مد و پوشاک شد. چند شهر مختلف با هم در رقابت بودند تا خود را به عنوان مرکز مد ایتالیا تثبیت کنند، و در هر دوره یکی از آنها گوی سبقت را از سایرین می ربود. در میان رقبا، فلورانس از بقیه قوی‌تر می‌نمود. جیووانی باتیستا جورجینی[1]، تاجر مشهور اهل فلورانس، مجموعه‌ای از دیزاینرهای محبوب آن دوران را گرد هم آورد و شروع به برگزاری جشنواره‌های مد و پوشاک کرد، ابتدا در ملک شخصی خودش و سپس در فضای مشهور به «اتاق سفید»[2] در کاخ پیتی[3]. از مطرح‌ترین این طراحان می‌توان به امیلیو پوچی[4] و خواهران فونتانا[5] اشاره کرد. این جشنواره‌ها از همان ابتدا موفقیت چشمگیری کسب کردند. روزنامه‌نگاران بسیاری در آنها شرکت کردند و نمایندگانی از بزرگترین مراکز خرید امریکایی اقدام به ثبت سفارش کردند.

جشنواره‌های دیگری هم در رم و ونیز برپا شد. همزمان، در صنعت فیلم هم توجه تازه‌ای به فشن ایتالیایی پدید آمده بود و این موضوع به افزایش محبوبیت این جشنواره‌ها کمک شایانی کرد. خواهران فونتانا که در رم مستقر بودند طراحی لباس بازیگران مشهور از جمله آدری هپبورن و الیزابت تیلور را برعهده گرفتند. استودیو چینه‌چیتا به همکاری با هنرمندان داخلی و خارجی پرداخت، از جمله فدریکو فلینی، کارگردان مشهور که فیلم 1960 اش به نام «زندگی شیرین» باعث مد شدن پیراهن های کوتاه مشکی شد و سبک و سیاق لباس های ایتالیایی را در جهان مطرح ساخت.

چرا میلان؟

در سال 1958، هیئت ملی مد ایتالیا[6] ، با هدف ترویج و حمایت از طراحان مستعد تاسیس شد. در دهه‌های بعدی، برندهای ایتالیایی بیشتری به صحنه آمدند. تمرکز این برندها بر کالاهای تجملاتی‌ای بود که کمی مقرون به صرفه تر از نمونه‌ی پاریسی شان باشد؛ و علاوه بر آن در تولید پارچه‌های جدید نیز دستی داشتند. میسونی[7] و اترو[8] دو نمونه از این برندها بودند.

در حالی که شهرهای مختلف برای جلب توجه رسانه‌ها و خریداران‌ رقابت می‌کردند، جایگاه میلان به آرامی در حال رشد بود. در دوره‌ای که محبوبیت پوشاک آماده به شدت در حال افزایش بود، میلان به عنوان یک شهر شمالی با روابط گسترده در زمینه‌ی تولید، به مکانی ایده‌آل برای طراحان مد بدل شد. در سال 1961، دفتر مرکزی نشریه تازه تاسیس ووگ ایتالیا نیز به شهر میلان منتقل شد. سپس با فرا رسیدن دهه‌های 1970 و 1980 میلادی، تعدادی از طراحان مستقر در میلان، از جمله جورجو آرمانی و جیانی ورساچه، محبوبیت فراوانی یافتند و این امر به تثبیت جایگاه میلان به عنوان پایتخت مد کمک فراوانی کرد.

قرن بیستم

در سال‌های پایانی قرن بیستم، ستاره‌ی بخت طراحان سرشناس دیگری هم درخشیدن گرفت. موسکینو[9] با شعارهای تبلیغاتی جنجالی‌اش، دولچه و گابانا با رویکرد نوستالژی-محور و الهامی که از دوران های گذشته می‌گرفت، و میوچا پرادا[10] که کسب کار خانوادگی پرسابقه‌اش در میلان را با ارائه ی کوله پشتی‌های مینیمالیستی احیا کرد و همین رویکرد را در سایر حوزه های پوشاک زنان نیز به کار گرفت.

با این حال، اگر بخواهیم بر لحظات معدودی که هفته مد میلان را تجسم بخشیدند انگشت بگذاریم، احتمالا همکاری کم نظیر ورساچه با سوپرمدل‌هاست که بیش از همه جلب توجه می کند. به خصوص جشنواره‌ی سال 1991 اش که در آن سیندی کرافورد، نائومی کمبل، کریستی ترلینگتون و لیندا اوانجلیستا[11] به روی صحنه رفتند و با آهنگ «آزادی 90» جرج مایکل لبخوانی کردند، در حالی که همگی به تازگی در موزیک ویدئوی این آهنگ ظاهر شده بودند.

زرق و برق اغراق شده

در یک دهه‌ی بعدی، این زرق و برقِ افراطی دامن بسیاری از برندهای دیگر از جمله گوچی را هم گرفت. در سال 1990 که تام فورد، طراح امریکایی به گوچی پیوست (و در سال 1994 به مقام کارگردان هنری ارتقا یافت)، این برند که کارش را در اوایل قرن بیستم با فروش محصولات چرمی آغاز کرده بود آینده‌ای متزلزل داشت. هنگامی که فورد مجموعه‌ی AW95 را ارائه کرد، تمام این نگرانی‌ها از میان رفت. کت‌های مخمل ظریف با دکمه‌های نیمه‌باز و بلوزهای مزین به جواهرات با رنگ های روشن، مجموعه‌ای مجلل و جذاب ساختند که موفق شد در فاصله‌ی سال‌های 1995 تا 1996، فروش محصولات گوچی را نود درصد افزایش دهد.

سال 1997، به قتل رسیدن جیانی ورساچه در میامی، سال تلخی را برای صحنه‌ی مد ایتالیا رقم زد. خواهر او، دوناتلا، مسئولیت کارها را برعهده گرفت و تنها سه ماه بعد مجموعه‌ی جدیدی را برای مخاطبینی محزون و سوگوار رونمایی کرد. کارل لاگرفلد[12]، طراح مشهور آلمانی و جورجو آرمانی هم در میان این مخاطبین بودند. در طراحی این لباس‌ها هم ادای دینی به برادر مرحومش شده بود و هم نگاه هنری خاص خودش نمایان بود.

زمان حاضر

این روزها هنوز هم بسیاری از همان نام‌های قدیمی، صحنه‌ی مد و همینطور برنامه‌های هفته‌ی مد میلان را قبضه کرده‌اند. گوچی با طراحی‌های تلفیقی الساندرو میشل که از زیبایی‌شناسی باروک الهام گرفته‌اند وارد عصر جدیدی شده. در توصیف این طراحی‌های جدید اینطور گفته شده: «از یک سو، مادربزرگی شیک و خوش‌پوش که گرانقیمت‌ترین لباس‌هایش را پوشیده، و از سوی دیگر یک آدم فضایی پر زرق و برق که همچون فلزات گرانبها می‌درخشد!».

ماسکینو تحت رهبری جرمی اسکات، به ریشه‌های جنجالی خودش پایبند مانده، علاوه بر اینکه حالا گذری هم به فرهنگ عامه‌ی هایپرکاپیتالیستی می‌زند. جرمی اسکات در سال‌های اخیر منابع الهام مختلف و متفاوتی داشته، از باربی گرفته تا مک‌دونالد! میوچا پرادا همچنان رویکردی متفکرانه به سلیقه‌ی خوب و بد، تاریخ و فرهنگ را به آثارش تزریق می‌کند. مجموعه‌ی پاییز-زمستانه‌ای که او در سال 2019 برای زنان عرضه کرد ارجاعاتی به رمان فرانکنشتاین اثر مری شلی[13] دارد و تناظرات امروزی با فضای عدم اطمینان سیاسی که پشت این رمان وجود دارد برقرار می‌سازد.

ورساچه نیز هنوز هم بیش از هر چیز تلاشی در جهت زرق و برق‌های اغراق شده و جذابیت‌های ظاهری دارد. در بیستمین سالمرگ جیانی ورساچه در سال 2017، پنج نفر از مدل‌های محبوبش بر صحنه رفتند و با نمایش مجموعه‌ای از پیراهن‌های موج‌دار لمه به او ادای احترام کردند. دوناتلا هم هنوز  در ادامه دادن مسیر برادرش ثابت قدم است.

ساخت ایتالیا

تردیدی نیست که تغییرات اجتناب‌ناپذیری هم در این عرصه رخ داده‌اند. فندی[14] در مجموعه‌ی پاییز و زمستانه‌ی سال 2019 اش به کارل لاگرفلد ادای احترام کرد، کسی که از سال 1965 طراح اصلیشان بود. در طول این سال‌ها، او شاهد دگرگونی موقعیت میلان در صحنه‌ی مد جهانی بود. البته شایان ذکر است که سایر شهرها هم فعالیت‌های موفقیت‌آمیزی در این زمینه دارند، از جمله فلورانس که با برگزاری شوی «پیتی اومو»[15] که به لباس‌های مردانه اختصاص دارد هنوز هم حضور پررنگش در صحنه‌ی مد را حفظ کرده. مجموعه‌ی برندهای قدیمی و شناخته‌شده در کنار تازه‌کارانِ بلندپرواز، توانسته‌اند هنوز هم جذابیت خاص و منحصر به فردِ برچسب «ساخت ایتالیا» را حفظ کنند.

پاورقی:

[1] Giovanni Battista Giorgini

[2] Sala Bianco

[3] Palazzo Pitti

[4] Emilio Pucci

[5] Fontana

[6] Camera Nazionale della Moda Italia

[7] Missoni

[8] Etro

[9] Moschino

[10] Miuccia Prada

[11] Cindy Crawford, Naomi Campbell, Christy Turlington and Linda Evangelista

[12] Karl Lagerfeld

[13] Mary Shelley

[14] Fendi

[15] Pitti Uomo